Eklemin hareket genişliğinin ölçülebilmesi için goniometreler kullanılabilir. Goniometre iki kolu ve üzerinde açı göstergesi bulunan pleksiglas ya da metal bir düzenektir. Düzeneğin bir kolu sıfır noktasında yüzeye sabitlenirken diğeri serbest bırakılır. Goniometrenin kolları hareket eden beden bölümlerinin boylamasına eksenlerine uydurulur. Hareket genişliği eklemin hareket açıları arasındaki ölçülen farklılıktır.
Elektrogoniometre ya da elgonda bulunan potansiyometre düzeneğin kollarındaki hareket değişimini elektriksel girdi olarak algılayarak açısal olarak belirler. Hareket genişliğinin ölçümünde kullanılan diğer bir araç da leighton fleksometresidir. Bu düzenekte yer çekimine uydurulmuş bir gösterge düzeneği bulunmaktadır. Araç istenilen bölgeye takılmakta başlangıç konumu sıfırlanmakta daha sonra hareket sonucundaki açı kadran üzerinden okunabilmektedir.
Leighton fleksometresi kullanılarak boyun, gövde, omuzlar, dirsek, radiulnar, el bileği, kalça, diz ve ayak bileğinin hareket genişliği için testler geliştirilmiştir. Bu testlerin güvenilirliği 0.90 ile 0.99 arasında belirlenmiştir.
İnklinometer diğer bir yer çekimine dayalı ölçüm yapan goniometredir. Bu araç hareketli beden parçasının distal bölümüne yerleştirilir. İnkliometer yerçekimi çizgisi ile hareket eden beden parçasının distal bölümüne yerleştirilir. İnkliometer yerçekimi çizgisi ile hareket eden beden parçasının uzunlamasına ekseni arasındaki açıyı ölçer. Spinal hareketliliğin ölçülmesinde iki inkliometer kullanılması önerilmektedir.
Doğrudan esnekliğin ölçümünde kullanılan araçların geçerliği ve güvenirliği ölçülen ekleme ve ölçüm yapanın becerisine bağlıdır. Goniometrik ölçümlerin geçerliliğini belirlemede radyografi en iyi referans yöntem olarak bildirilmektedir. Araştırmalarda kalça ve diz eklemlerinin ölçümünde universal goniometre ve radyografi arasında yüksek bir ilişkinin bulunduğu görülmüştür. Diğer bir çalışmada da çift inkliometer tekniği ile radyografi tekniği arasında fark bulunmadığı görülmüştür.
Aynı kişinin ölçümleri arasındaki güvenilirlik, rotasyon ekseninin ve kemik noktalarının seçilmesindeki zorluğa bağlı olarak etkilenmektedir. Üst ekstremite eklemlerindeki hareket genişliği ölçümleri alt ekstremitelere göre daha güvenilir bulunmaktadır. Eklem hareket genişliğinin doğru ölçülebilmesi için anatomi bilgisine, standart test protokolleri bilgisine ve ölçüm tekniğini geliştirmek için çok sayıda pratik yapmaya gerek vardır.
Kaynakça:
Özer, K. (2001). Fiziksel Uygunluk, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.